• Home
• Nieuws

John Veerman (Stadgenoot): Code blauwgroen voor klimaatadaptieve daken

Geplaatst door CorporatieMedia op Friday 8 January 2021

Nederland wordt steeds groener. Niet alleen figuurlijk door toenemende isolering en zonnepanelen, maar ook letterlijk door gras, planten en bloemen dat op steeds meer daken wordt aangelegd. Woningcorporatie Stadgenoot voegt daar een extra kleurcode aan toe en realiseert blauwgroene daken. CorporatieGids Magazine sprak daarover met Manager Planmatig Onderhoud John Veerman. Een gesprek over het aanpakken van de gevolgen van klimaatverandering, het groeien van je eigen verf en daken die met elkaar communiceren.

Met de woontoren van Trudo in Eindhoven of de ‘groene’ bushokjes in Utrecht als enkele voorbeelden, lijkt het combineren van natuur en bouw aan een opmars bezig in Nederland. “En qua uitstraling verschillen blauwe daken niet veel van zulke welbekende groene daken,” begint John het gesprek. “Het verschil is dat bij een blauwgroen dak een reservoir voor de opslag van regenwater wordt toegevoegd onder de laag planten.”

Buffer bij extreem weer
Het toevoegen van zo’n blauwe laag is nodig om de gevolgen van klimaatverandering aan te pakken, legt John uit. “Het is belangrijk dat we ons bewust zijn van de problematiek die daarmee gepaard gaat, zoals extreme weersomstandigheden. Zo heb je aan de ene kant steeds vaker heftige regenbuien, terwijl lange, droge periodes ook gebruikelijker worden. De blauwgroene daken helpen ons een buffer te creëren om water langer vast te houden bij deze extreme regenbuien, waardoor de rioleringen en oppervlaktewateren voor langere tijd worden ontlast. Maar tegelijkertijd betekent het langer vasthouden van water ook een verbetering van het woongenot, omdat het voor verkoeling zorgt tijdens langdurige droogte en extreme hitte.”

10.000 vierkante meter
Het aanleggen van de blauwgroene daken doet Stadgenoot binnen het project Resilio. “Hier werken we samen met collegacorporaties De Key en de Alliantie, onderwijsinstellingen en partners uit de markt om uiteindelijk de nieuwe daken te realiseren. Uiteindelijk is het de bedoeling dat met Resilio zo’n 10.000 vierkante meter blauwgroen dak wordt toegevoegd en Stadgenoot verantwoordelijk is voor 3.000 vierkante meter.” Op de vraag wat dit de corporatie oplevert, vertelt John: “Het is als alle ontwikkelingen; grote veranderingen beginnen met kleine stapjes. Zo ook de bijdrage die dit project oplevert voor de stad. Maar naast het verbeterde woongenot voor bewoners en beter omgaan met extreem veel water, kleven er ook andere voordelen aan. Een blauwgroen dak vergroot de biodiversiteit, vangt fijnstof op én is aantrekkelijker om naar te kijken dan een plat, zwart dak. Naarmate je meer in het hart van de stad zit, groeit ons inziens het belang van dit soort daken.”

Meer functies
“Natuurlijk is het belangrijk dat daken hun primaire functies vervullen, zoals waterdichtheid, het behoud van isolerend vermogen en windvastheid,” gaat John verder. “Maar de laatste jaren worden er steeds meer gebruiksfuncties aan daken gevoegd, zoals het opstellen van zonnecollectoren. Niet zo vreemd want in Amsterdam – maar ook in Nederland in het algemeen – is er gewoon niet veel ruimte. Als je dan daken kun omtoveren tot een waterbufferend groen dak, een wandelpromenade of een parkeerplaats, kun je aan de groeiende vraag om onbenutte daken multifunctioneel in te zetten voldoen. Uiteraard kan dit leiden tot meer onderhoud en hogere onderhoudslasten, maar dit weegt uiteindelijk niet op tegen het groeiende wooncomfort van de bewoners.”

Knelpuntgebieden
Stadgenoot heeft ervoor gekozen eerst daken in de Oosterparkbuurt en Geuzenveld blauwgroen te maken. John: “We hebben gekeken naar de knelpuntgebieden van de gemeente waar de waterproblematiek het grootst is. Vervolgens hebben we gekeken naar de beschikbare Stadgenootdaken in die buurten en wanneer die gepland stonden in de MJOB. Vervolgens hebben we onderzocht wat de technische staat was en of we de daken wel moesten vervangen. Pas toen hebben we de keuze gemaakt voor welke daken we bij dit project als eerste onder handen willen nemen.”

Prioriteren
Om de juiste keuzes te maken over welke oplossing wordt uitgevoerd op een dak, is een helder beeld van je doelstellingen essentieel. “We kunnen onze investeringsruimte natuurlijk maar één keer uitgeven,” legt John uit. “Daarom kijken wij altijd naar de verschillende mogelijkheden die er zijn op een dak en moet er geprioriteerd worden. Voor ons staat isolatie met stip op één. Daarna wordt er gekeken of we het dak groener kunnen maken. We kijken daarbij dus naar de knelpuntenanalyse van Waternet, maar bijvoorbeeld ook naar verzoeken van bewoners. Een voorbeeld van de afwegingen die we moeten maken is hoe we de daken van oudere woningen aanpakken. Vanwege constructieve beperkingen is het vaak niet mogelijk om deze groen te maken. Het aanbrengen van bijvoorbeeld zonnepanelen kan dan een oplossing zijn die direct rendement oplevert voor onze huurders, maar zij zijn soms nog terughoudend om hieraan deel te nemen. Bij nieuwbouw nemen we dit soort ideeën direct in het ontwerp mee. Op dit moment wordt het eerste project gerealiseerd waarbij een groen dak gecombineerd wordt met zonnepanelen.”

Verf groeien
“Een ander dilemma waar we tegenaan zijn gelopen is de inrichting van een kleiner dakvlak. Deze bleek namelijk te klein te zijn om een blauwgroen dak te worden, maar is wel geschikt om te voorzien van vlas. Samen met een verffabrikant zijn we aan het onderzoeken of we het volgroeide vlas kunnen ‘maaien’ om verf van te maken. Dat kunnen wij vervolgens weer gebruiken om onze eigen woningen te schilderen.”

Sensoren en kleppen
Het realiseren van blauwgroene daken gaat volgens John hand in hand met het toepassen van innovatieve ICT-oplossingen. “Zo worden de daken binnen Resilio uitgerust met slimme sensoren en kleppen. De sensoren meten continu het waterpeil en de kleppen reageren op weersvoorspellingen en gaan op het juiste moment open en dicht. Met name in zeer natte en droge periodes is dit van groot belang. Al die sensoren vormen uiteindelijk één slim netwerk van daken die met elkaar, de dakeigenaren én de waterbeheerder communiceren. Op die manier kan er nauwkeurig worden bepaald wanneer, waar en hoeveel water er moet worden afgevoerd of vastgehouden. Zo ontstaat er een volledig nieuwe manier van waterbeheer in Amsterdam.”

Kennis en kunde
Bij het project werkt Stadgenoot nauw samen met haar dakpartner Consolidated. “De samenleving verandert snel en de techniek en innovaties volgen elkaar in een rap tempo op. Dat betekent dat we continu voor nieuwe uitdagingen komen te staan. We willen natuurlijk steeds een goede oplossing vinden, maar dat kunnen we niet alleen. Daarom werken we samen met vaste onderhoudspartners als Consolidated in het planmatig onderhoud bij daken. Slim, open en prettig samenwerken staat daarin centraal. Dat betekent dat we vertrouwen op de technische kennis en kunde van onze partners en willen dat ze gevraagd en ongevraagd advies geven, bijvoorbeeld over alternatieven of preventief onderhoud.”

Ambities waarmaken
De komende maanden legt Stadgenoot de blauwgroene daken binnen het project aan, sluit John af. “Daarnaast willen we kijken wat we met onze overige daken gaan doen. Zoals gezegd hebben we beschikking over een ouder bezit wat de constructie van blauwgroene daken lastig maakt. Toch willen we kijken wat er mogelijk is om het daklandschap van Amsterdam positief te beïnvloeden en de leefbaarheid te verbeteren. De Hogeschool van Amsterdam en de Vrije Universiteit gaan allerlei metingen voor ons uitvoeren. Aan de hand van deze data – en die van onze daken – willen we onszelf inzichten verschaffen in wat wel en niet goed werkt. De ervaring die we opdoen met Resilio past precies in de lijn die Stadgenoot heeft ingezet met de vergroening van onze daken. De geleerde lessen zullen ons helpen die ambitie zo goed mogelijk waar te maken.”

Bron: CorporatieGids Magazine, Foto: Heidi Borgart